ގޭގައި އިށީންދެގެން އިންނަ ޢިލްމުވެރިޔާގެ ބަސް ޖިހާދުގެ ކަންކަމުގައި ނުހިފޭނެކަމަށް ބުނުމާއިމެދު
ޝެއިޚު ޠަރީފީގެ ބަހެއް
"މިޒަމާނުގައި އުފެދިފައިވާ ނުބައި އެއް އުޞޫލަކީ ބައެއް މީހުންގެ ބުނުންކަމުގައިވާ: 'ޖިހާދުކޮށްފުމަށް ދާންދެން ހަނގުރާމައަށް ނުގޮސް އިށީންދެގެން އިންނަ ޢިލްމުވެރިޔާގެ ބަސް ޤަބޫލުނުކުރެވޭނެއެވެ.' ނުވަތަ 'ހަނގުރާމަ ނުކޮށް މަޑުކޮށްގެން އިންނަ ޢިލްމުވެރިޔަކު، މުޖާހިދަކަށްދޭ ފަތުވާއެއް ޤަބޫލެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ.' މިފަދަ ބުނުންތަކެވެ.
އެއްވެސް ޝައްކެއް ނެތްގޮތުގައި މިއީ ނުބައި އުޞޫލީ ބިންގަލެކެވެ. މިއީ ޝަރީޢަތުގައި އެއްވެސް އަޞްލެއްވާ ކަމެއްނޫނެވެ. މިޒަމާނުގައި މެނުވީ މިޤަވާޢިދު ފާޅުވެގެން ނޫޅެއެވެ. އަދި މިއީ ނައްޞުތަކާއި، ޞަޙާބީންނާއި، އަދި އޭގެ ފަހުން ވަޑައިގެންނެވި ބޭކަލުންގެ އިޖްމާޢުއާއި ޚިލާފުވެގެންވާ ބަހެކެވެ. ފަހެ ވަޙީގެ ނައްޞުތަކުން މިފަދަ މާނައެއް އެނގިގެންނުވެއެވެ. އެހެނީ ހަނގުރާމައަށް ނުގޮސް އިށީންދެގެން އިނަސް ޢިލްމުވެރިޔާވާނީ ހަމަ ޢިލްމުވެރިޔަކަށެވެ. އަދި ކިތަންމެ ޖިހާދެއްކުރިޔަސް ޖާހިލުމީހާ ވާނީ ހަމަ ޖާހިލަކަށެވެ. އެކަމަކު ޢިބްރަތްވާހުށީ ތެދުވެރި ނަޞޭޙަތްތެރި ޢިލްމުވެރިޔާ ގައިގައިއެވެ. އެނޫން މީހެއްގައިއެއް ނޫނެވެ.
އެގޮތުން އިސްލާމްދީނުގެ ފިޤުހު -އޭގެ ތެރޭގައި ޖިހާދުގެ މައްސަލަތައްވެސް ހިމެނޭގޮތަށް- އެނބުރެނީ ޖުމްލަގޮތެއްގައި ހަތަރު ބޭކަލެއްގެ މަޛްހަބަށެވެ. އެއީ އަބޫ ޙަނީފާއާއި، މާލިކުއާއި، ޝާފިޢީއާއި އަޙްމަދުއެވެ. އަހަރެންނަށް އެނގިގެންވާގޮތުގައި މިއިން އެއްވެސް ބޭކަލަކު ހަނގުރާމަކުރެއްވިކަމެއް، އަދި އެންމެ ތީރެއްވެސް އުއްކެވިކަމެއް އެނގިގެންނުވެއެވެ. އެކަމަކު ޝާފިޢީއާއި އަޙްމަދުގެ އަރިހުން އައިސްފައިވަނީ ރިބާޠުގެ ކުޑަކަމެއްގައި ބައިވެރިވިކަމަށެވެ. ހަނގުރާމައެއްގައިއެއް ނޫނެވެ. އަދި މާލިކުއާއި، އަބޫ ޙަނީފާ އެއްވެސް ހަނގުރާމައެއް އަދި ރިބާޠެއްގައިވެސް ބައިވެރިވިކަން އެނގިގެންނުވެއެވެ.
އަދި އިމާމް އަޙްމަދުއަކީ މިބޭކަލުންގެ ތެރެއިން ޖިހާދުގެ ފަތުވާތަކާއި މައްސަލަތައް އެންމެ ބޮޑަށް ނަޤުލުކުރެވުނު ކަލޭގެފާނެވެ. އިމާމް އަޙްމަދުވަނީ އިބްނުލް މުބާރަކުއަށް ކަމެއްގައި އިންކާރުކުރައްވާފައެވެ. އިބްނުލް މުބާރަކުއަކީ ޢިލްމުވެރި މުޖާހިދެކެވެ. އެގޮތުން އިބްނުލް މުބާރަކު، ޚުރާސާނުގެ ކުރީރޮނގު އަދި ތުރުކީންނާއި ހަނގުރާމަކުރެއްވުން ދޫކޮށް، އަހުލު ކިތާބީންނާއި ހަނގުރާމަކުރުމަށް ދިޔުމުން އިމާމް އަޙްމަދު އެކަލޭގެފާނަށް އިންކާރު ކުރެއްވިއެވެ. އެކަމަކު އެކަމުގެ މައްޗަށް އިމާމް އަޙްމަދުއަށް އެއްވެސް މީހަކު ޢައިބުކީކަން އެނގިގެން ނުވެއެވެ. އިބްނުލް މުބާރަކު ދިޔައީ ބޯރޑަރުތަކުގައި ހަނގުރާމަކުރައްވަމުންނެވެ. އަދި އަޙްމަދު ދިޔައީ ޙައްޤަށް ނަޞްރުދީ، ޙައްޤު ދިރުވުމުގައި ހަނގުރާމަކުރައްވަމުންނެވެ. އެއީ އެބޭކަލުންގެ ޒަމާނަކީ އިސްލާމީ ފުތޫޙާތްތަކުގެ ޒަމާނަށްވުމާއި އެކުގައިއެވެ. އަދި ޖިހާދުގެ ދެވައްތަރުކަމުގައިވާ: އިސްވެކުރާ ޠަލަބީ ޖިހާދާއި، ދިފާޢުވުމުގެ ގޮތުންކުރާ ޖިހާދުވެސް އެދުވަސްވަރު އޮތެވެ. އެއީ ކޮޅުކޮޅުތައް ގިނަވެ، ބިންތައް ފުޅާވެގެންވުމުންނެވެ. އެއީ ލިބުނު ބޮޑެތި ފަތަޙަތަކެކެވެ.
ޢިލްމުވެރިންނަކީ ޝަރީއަތުގެ އެތެރެއިން ޝަރީޢަތަށް ރައްކާތެރިވެ ފޯރިމަރަން ތިބޭ މީހުންނެވެ. އަދި މުޖާހިދުންނަކީ ޝަރީޢަތުގެ ބޭރުން ރައްކާތެރިކޮށް ފާރަވެރިވާން ތިބޭ މީހުންނެވެ. ދީނާއި ދީނުގެ އަހުލުވެރިންގެ ޙިމާޔަތް ފުރިހަމަވެގެންވަނީ އެދެބައިމީހުންނާއި ލައިގެންނެވެ. އަދި ފަހަރެއްގައި ޢިލްމުވެރިންގެ ޤަލަމުގެ ދެލި، ޝަހީދުންގެ ލެޔަށްވުރެ ހެޔޮވެގެންވެދާނެއެވެ. މުޖާހިދުން ޢިލްމުވެރިޔާ ޚިޔާނާތްތެރިކޮށްލާ، އަދި ޢިލްމުވެރިން މުޖާހިދުން ނިކަމެތިކޮށްލައިފިނަމަ އުއްމަތް ބަލިކަށިވެގެންދާނެއެވެ. އަދި ކަންކަން ބޮއްސުންލައި، ޖިހާދު އޭގެ އުޑިން ނައްޓައިގެންދާނެއެވެ.
އެހެންކަމުން ޢިލްމުވެރިޔާއަށް ވާޖިބުވެގެންވަނީ މުޖާހިދަށް ނަޞްރުދީ، އޭނާގެ އަބުރު ރައްކާތެރިކޮށް، އޭނާ ދިފާޢުކޮށް ނަޞްރުދިނުމެވެ. އަދި އޭނާއަށް ނަޞްރުދިނުމުގެ ތެރޭގައި: މަޑުމައިތިރިކަމާއި އެކުގައި ނަޞޭޙަތްތެރިވެ، ޙައްޤަށް އެއްބާރުލުންދީ، އަނިޔާވެރިވެވޭހިނދު އޭނާ ދިފާޢުކޮށްދިނުންވެއެވެ. އަދި މުޖާހިދުމީހާވެސް، ޢިލްމުވެރިޔާއަށް ރުޖޫޢަވެ އޭނާގެ ކިބައިން ނަގަންޖެހޭނެއެވެ. އަދި އޭނާއާއިމެދު ހެޔޮކޮށް ހީކުރަންޖެހެއެވެ.
ޞަޙާބީންނާއި ތާބިޢީންނާއި އެބޭކަލުންގެ ފަހުންވީ ބޭކަލުންގެ ތެރެއިން ޖިހާދުގައި އުޅުއްވި މުޖާހިދުން، އެންމެ މައްސަލައެއްގައިވެސް އެއްމަސް އަދި ދެމަސްދުވަހުގެ ރާސްތާ ދުރުގައިވާ ޢިލްމުވެރިންގެ ކިބައިން އޮޅުންފިލުވާ އެބޭކަލުންގެ ބަސް ހޯދުމަށް ލިޔުއްވަމުންދިޔައެވެ. ދެން އޭގެ ޖަވާބު އެމީހުންނަށް އާދެއެވެ.
=އަބޫ ޢުބައިދާ ޢާމިރު ބްނުލް ޖައްރާޙު، ޖިހާދުގައި ދިމާވާ އެކި ކަންކަމުގައި: މިސާލަކަށް ޙައްދުތަކާއި އަދި މުޖާހިދުންގެ ތެރެއިން އުރެދުމަށް އަރައިގަންނަ މީހުންނާއިމެދު މުޢާމަލާތްކުރާނޭ ގޮތްތަކާއިމެދު ޢުމަރުގެފާނާއި އެހެން ބޭކަލުންގެ ބަސްފުޅު ހޯއްދެވުމަށް ލިޔުއްވައެވެ. ދެން އެކަލޭގެފާނަށް އޭގެ ޖަވާބު ފޮނުއްވައެވެ. މިއަދު މިވަނީ މަގުތައް ފަސޭހަވެ، ކިތަންމެ ދުރު ބިންތަކަށްވެސް މުވާޞަލާތުކޮށް، ލިޔުން ފޮނުވާހެދުން ފަސޭހަވެފައެވެ.
ނަފްސަށް ހުށައެޅޭ އެންމެ ނުރައްކާތެރި ކަންތަކުގެ ތެރޭގައި: ޢިލްމުވެރިޔާ އޭނާގެ ޢިލްމާއިމެދު ހެއްލުންތެރިވެ، އަދި މުޖާހިދު، އޭނާގެ ޖިހާދުކުރުމާއިމެދު ހެއްލުންތެރިވުންވެއެވެ. އެގޮތުން ޢިލްމުވެރިޔާ، ޖިހާދުކުރާމީހާގެ ޖާހިލުކަމަށްޓަކައި އޭނާއަށް މަލާމާތްކުރެއެވެ. އަދި މުޖާހިދު، ޢިލްމުވެރިޔާ ބިމަށްބުރަޖެހި އިންނަކަމަށްޓަކައި މަލާމާތްކުރެއެވެ. ދެންފަހެ އުއްމަތުގެ އުޅައްތަކާއި ވާފަށްތައް ކެނޑިގެންދެއެވެ.
ތެދުވެރި މުޖާހިދުންގެ އަބުރުތަކަކީ، ޤާޢިދުންގެ މައްޗަށް މައިންބަފައިންގެ އަބުރުތައްފަދަ ޙުރުމަތްތެރިވެގެންވާ އަބުރުތަކެކެވެ. އެއީ ޞަޙީޙުގައި ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުން އައިސްފައިވާފަދައިންނެވެ. އަދި ތެދުވެރި ޢިލްމުވެރިންނަކީ ނަބިއްޔުންގެ ވާރުތަވެރިންނެވެ. އަދި ވަޙީ އުފުލާ ބޭކަލުންނެވެ. އަދި އެބޭކަލުންގެ އަބުރުތައްވަނީ ނަބިއްޔުންގެ އަބުރުތަކާއި ވިދިގެން މާތްވެގެންނެވެ.
ތެދުވެރި ޢިލްމުވެރިން، ހަނގުރާމައަށް ނުގޮސް މަޑުކުރިޔަސް، އެމީހުންވަނީ ޝަރީޢަތުގެ ބޯރޑަރުތައް ހިމާޔަތްކުރުމުގެ ރިބާޠުގައިއެވެ. އެއީ ނަޞޭޙަތްތެރިވުމާއި، ޙައްޤު ފެތުރުމާއި، މުންކަރާތްތައް ނަހީކުރުމުން އެނގިގެންވާ ޢިލްމުވެރިންނެވެ. އެފަދަ ޢިލްމުވެރިން ބިންތަކުން ހުސްވެގެންދިޔުމަކީ ނުރައްކާތެރިކަމެކެވެ. އެފަދަ ޢިލްމުވެރިން ބިންތަކުގައި ވުމަކީ ފަސާދައިގެ އަހުލުވެރިން ޖެހިލުންވާކަމެކެވެ.
